Het ga je goed of tot ziens?
Nu de praktijk alweer 7 jaar in bedrijf is, komen er regelmatig vragen van cliënten die eerder een traject hebben doorlopen. Dat herinnert me aan mijn eerste jaren als hulpverlener.
Nu de praktijk alweer 7 jaar in bedrijf is, komen er regelmatig vragen van cliënten die eerder een traject hebben doorlopen. Dat herinnert me aan mijn eerste jaren als hulpverlener, toen ik ervan overtuigd was dat mijn hulp op een dag niet meer nodig zou moeten zijn. Het was een idealistische gedachte; we kunnen dit als samenleving met elkaar, we accepteren iedereen zoals hij of zij is en we ondersteunen elkaar waar nodig. In zo’n maatschappij zou je in mijn ogen geen hulpverlener meer nodig hebben. Door de jaren heen merkte ik dat dit een illusie was. Er zullen altijd mensen zijn die vastlopen op bepaalde gebieden en daar te weinig gehoor voor vinden in hun omgeving. Dat kan zijn omdat hun problemen te fors zijn, omdat hun netwerk klein is, omdat hun netwerk overbelast is, omdat ze niet geleerd hebben dat zij bij hun naasten terecht kunnen of daar slechte ervaringen mee hebben. Wat er ook aan de hand is, ze hebben recht op een luisterend oor, op iemand die moeilijke processen met ze aan wil gaan en op iemand die dat blijft doen tot het beter gaat of tot er iemand gevonden is die daar beter bij kan helpen.
Dat betekent dat ik cliënten inmiddels graag terugzie. De ervaring leert namelijk dat ze veel gehad hebben aan een eerste traject, waardoor ze op een bepaald gebied van hun leven stappen hebben kunnen zetten (een betere relatie, van een burn out hersteld, een prettigere gezinsdynamiek). Doordat ze er veel aan gehad hebben, komen ze namelijk terug. Dan is er iets anders in het leven waar het schuurt (ouderschap, richting zoeken in werk, zorgen om kinderen). Ze hebben al de ervaring dat het helpt om hulp te zoeken en om dat hier te ontvangen. Een groot voordeel is daarnaast, dat we elkaar al goed kennen. We kunnen dus sneller aan de slag en deze trajecten duren dan ook vaak kort. Een bijkomend voordeel voor mij is dat ik de eer heb om mensen te zien groeien en ontwikkelen gedurende hun leven en op die manier dicht bij mooie en moeilijke momenten mag staan. Dat helpt mij weer om mijn werk te waarderen en met liefde te blijven doen.
Burn-out van het ouderschap?!
Burn-out van het ouderschap?! Het komt vaker voor dan je denkt.
Iedereen weet tegenwoordig wat een burn-out is. We hebben er allemaal een beeld bij, kennen mensen die hiermee geworsteld hebben en zijn wellicht wel eens bang dat het onszelf overkomt. Wanneer je in een burn-out terechtkomt, is er vaak sprake van meerdere gebieden waarin je teveel hebt moeten geven en te weinig voldoening hebt ervaren. In veel gevallen speelt werk een rol en is het dus voordehand liggend om tijdelijk niet te werken om te kunnen herstellen.
Wat nou als je een burn-out hebt die vooral ontstaan is vanuit je gevoel van belasting door je ouderschap? Sinds 2015 wordt hier onderzoek naar gedaan en is aangetoond dat ouders die eerder emotioneel stabiel en veerkrachtig waren, in een ‘parentale burn-out’ zich fysiek en emotioneel uitgeput voelen en geen voldoening en gevoel van efficiëntie in het ouderschap ervaren. Maar je kunt niet zoals met je baan, een periode stoppen met ouder zijn. Je moet door.
Een burn-out in het ouderschap ontstaat niet zozeer door externe factoren, alhoewel deze wel een trigger kunnen zijn. Blijkbaar kunnen veerkrachtige ouders veel aan, ook als het leven tegenzit. De emotionele competenties van de ouder lijken veel belangrijker hierin. ‘Je emoties als vader of moeder niet goed begrijpen, ze niet kunnen uiten en niet in de hand kunnen houden, maakt je vatbaar voor een parentale burn-out. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld als je met je eigen ouders een problematische relatie hebt gehad. Dat kan je zelfbeeld onderuithalen en kun je gaan twijfelen of je wel in staat bent om een goede vader of moeder te worden’. Daarnaast zijn zowel perfectionisme als de wens om een kind door dwang te beheersen risicofactoren.
In onze individualistische maatschappij komt een parentale burn-out meer voor dan in landen met een cultuur die meer op gemeenschappelijkheid is gebaseerd. Wij hebben geleerd om naar onze eigen behoeften te luisteren en deze te vervullen. Deze kunnen botsen met de behoeften van onze kinderen. Ook zijn we niet geneigd om hulp te vragen, het siert ons als we het zelf kunnen, zo voelen we. Dan willen we onze kinderen ook nog opvoeden tot zelfbewuste individuen, tot assertieve volwassenen. Dat maakt opvoeden extra uitdagend, omdat we niet kunnen terugvallen op autoriteit.
Een hoopvol gegeven is dat herstel mogelijk is. Men ontwikkelde een groepstherapie waarin werd gewerkt aan enerzijds de stressfactoren te beperken en anderzijds de steun te vergroten. Mocht je dus het gevoel hebben dat het ouderschap je teveel wordt, neem dit serieus. Zoek steun bij anderen, richt je leven zo efficiënt mogelijk in, verlaag de eisen, maak keuzes die rust geven en onderzoek wat je nodig hebt om je stress te verlagen. Kinderen hebben veel meer aan ouders met een rustig brein dan aan ouders die er krampachtig alles aan doen om ze een perfect leven te bieden.
Lees hier het artikel over het onderzoek: https://bit.ly/3CsisJY
Meer erover lezen kan in dit boek van de onderzoekers: https://bit.ly/3S0LEgO
Heb ik wel recht op mijn gevoel?
Voorspelbaarheid en houvast waren de afgelopen jaren al verder te zoeken en soms onvindbaar. Het gevoel van hoop en veiligheid dat aan de horizon opdoemde wordt door de huidige nieuwsberichten wederom de kop in gedrukt. En dat maakt indruk, zelfs zomaar thuis, voor de televisie op je eigen bank.
De afgelopen jaren waren, vooral door Corona, roerig en onvoorspelbaar. Eerder schreef ik al over wat dit kan doen met je eigen stabiliteit, je relatie en je visie op de toekomst. Net toen het leek alsof de tijd was aangebroken op op te gaan bouwen en toekomstgericht aan de slag te gaan, werden de nieuwsberichten wederom somber. Het nieuws over de oorlog in de Oekraïne valt velen zwaar.
Huisartsen en hulplijnen worden overspoeld met vragen en verhalen over toenemende angst, opgerakelde trauma's, slapeloosheid en somberheid. Dit kan betrekking hebben op een situatie uit het verleden waar herinneringen aan opleven, angst en zorgen over de eigen toekomst of die van familie of zelfs de wereld. Vaker nog valt het veel minder goed te duiden waarom je je misschien onrustig, angstig of somber voelt door de oorlogsberichten en - beelden die nu aan de orde van de dag zijn. En ook daar zit voor veel mensen een ingewikkeld vraagstuk. Zelfs als het je nachten uit je slaap houdt kan namelijk de gedachte overheersen dat jij helemaal geen recht heb op jouw beleving en jouw gevoel hierover. Want jij bent daar niet, jij bent veilig in het hier en nu en hebt het goed.
En hoe logisch deze gedachten misschien ook zijn, ze helpen niet. Door het niet erkennen, uitspreken of toelaten van wat je voelt en beleefd kunnen de klachten verergeren. Gevoel is niet iets waar je recht op hoeft te hebben, niet iets wat wel of niet mag of gepast is. Want gevoelens en jouw beleving zijn er gewoon, hoe je het ook wendt of keert. Het is altijd wat het is en het is goed. En je bent niet de enige, maar dat weet je niet als je er niet over spreekt of je beleving minimaal erkent voor jezelf.
Deze erkenning of het uitspreken van hoe het met je gaat kan al wat lucht en perspectief geven. Daarnaast is het van belang om jezelf serieus te nemen. Je kan om te beginnen goed voor jezelf zorgen. En vast dag- en nachtritme, beweging, gezonde voeding. Sporten of mindfulness kunnen ook zeker helpen. Doe wat goed is voor jou en als je daar zelf niet uitkomt of het niet voldoende helpt: spreek je uit. Zoek hulp. In je eentje blijven tobben helpt niet. Ga inderdaad naar de huisarts, een vertrouwenspersoon en hulplijn. De situatie kunnen we helaas niet veranderen, hoe we daarmee omgaan en elkaar daarin ondersteunen kan wél!
Nu zijn we er klaar mee
Het einde lijkt in zicht. In positieve zin dan gelukkig. Het einde van de coronamaatregelen. En misschien wel van het coronatijdperk. Of toch niet?
De meeste Nederlanders bevinden zich momenteel ergens tussen hoop en vrees als het gaat om het opheffen van de coronamaatregelen. Wat een opluchting. Maar is het blijvend? Of is het een intermezzo tussen crises in? Maar behalve wat er in het hier en nu speelt is in sommige thuissituaties
vooral de impact van de afgelopen jaren voelbaar.
De Nederlandse Verenging voor Relatie- en Gezinstherapie schrijft dat binnen 10% van de relaties en gezinnen deze impact negatief is en relatieproblemen toegenomen zijn. Deze conclusie is gebaseerd op een onderzoek wat gedaan is door de NVRG en EFT (Emotionally Focused Therapy) Nederland in samenwerking met de Radboud Universiteit. De verwachting is zelfs dat dit percentage op de lange termijn nog toe zal nemen. Stress en spanning, het ontbreken van een steunsysteem en het binnen een relatie niet goed kunnen hanteren van deze stress zijn belangrijke factoren voor de relatieproblemen door de coronacrisis.
En misschien is dat eigenlijk nog niet eens het meest verbazingwekkend. Want de impact en heftigheid van de omstandigheden in de afgelopen jaren zijn door bijna iedereen in meer of mindere mate gevoeld. Het meest schrijnende is eigenlijk dat het bespreken van relatieproblemen of het hulp zoeken zo enorm achterblijft bij de conclusie dat deze problemen er zijn. Partners die niet op één lijn zitten in hulpbehoefte, gebrek aan financiële middelen, wachtlijsten of weinig vertrouwen in de hulpverlening spelen hierbij een rol.
Informatievoorziening over mogelijkheden tot hulp, het bespreekbaar maken en daarmee het wegnemen van aannames en vooroordelen ten opzichte van de hulpverlening spelen hierin een positieve belangrijke rol. Dus mocht je als gezinslid, als partner of als professional iets herkennen in deze schets lees dan zeker hier eens het hele artikel en de onderzoeksresultaten:
Impact coronacrisis op relaties en gezinnen onderzocht samen met NVRG en EFT
Wie weet komt het einde van het coronatijdperk dan straks echt in zicht.
Het monster onder je bed
Nieuwe situaties, mensen, gedachten, nieuwsberichten: er zijn heel veel dingen die angst op kunnen roepen. Maar wat nou als je die angst niet meer van je af kan zetten?
Dat je niet te dicht bij het randje van die afgrond gaat staan of toch maar niet die steeg inloopt waar je een hond hard hoort blaffen wordt veroorzaakt door angst. Reële angst dat er iets gevaarlijks of bedreigends staat te gebeuren. Het is dus zeker goed dat we allemaal af en toe angst ervaren. Het behoedt ons voor problemen.
Toch kan de angst zelf ook een probleem worden als het je dagelijks leven in de weg staat en er geen daadwerkelijk gevaar op de loer ligt. Een veel voorkomend voorbeeld is angst voor spinnen. De meeste mensen die bang zijn voor spinnen weten wel dat die spinnen, die in Nederland in ieder geval, niet écht gevaarlijk zijn. Maar wanneer de angst voor spinnen de overhand neemt en je niet meer naar buiten durft en iemand anders eerst je huis moet controleren voordat je naar binnen kan, staat het je normale leven flink in de weg.
Het voorbeeld van de angst voor spinnen is vooral een voorbeeld om het verschil tussen ergens de kriebels van krijgen en daadwerkelijke angst aan te geven. Wanneer je angst ervaart zonder daadwerkelijk gevaar en deze angst neemt de overhand kan dit behoorlijk ontwrichtend zijn. Vaak gaat het gepaard met piekeren, slecht slapen, verhoogde hartslag en soms zelfs paniekaanvallen. Dit kan ook voorkomen wanneer je, bijvoorbeeld, bang bent om een dierbare te verliezen. Dat is toch iets wat daadwerkelijk zou kunnen gebeuren zou je kunnen denken. Ja dat is zo, maar wanneer de angst hiervoor je belemmert om nog iets anders te doen dan bang zijn voor die situatie die er in het hier en nu nog niet is, is dit een teken dat de angst de overhand aan het nemen is.
In eerste instantie kan het zeker helpen om zelf op een aantal dingen te letten. Wanneer je last hebt van angst en piekeren probeer dan zo regelmatig en gestructureerd mogelijk te leven. Doe je dagelijkse routine op vaste tijden. Gezond eten en bewegen in de buitenlucht kunnen er ook voor zorgen dat je weer wat meer grip krijgt op de situatie. Blijf ook zoveel mogelijk dingen doen en probeer zelfs om de angstige situaties aan te gaan. Angst gaat vaak gepaard met schaamte. Deze schaamte maakt dat er niet gesproken wordt over de angst en de consequenties ervan. Toch kan het vertellen over angst al helpen om wat meer perspectief te krijgen en steun of hulp te ervaren. Wanneer er in je eigen omgeving niemand is met wie je hierover kan en wil praten of het helpt je niet voldoende deel je verhaal dan met de huisarts of een hulpverlener. Maak van angst je bijrijder en niet je bestuurder.
Geprikkeld of overprikkeld: waar ligt jouw grens?
Prikkels. Kan je niet zonder of is het snel genoeg? De beleving en verwerking ervan is voor iedereen anders. Hoe vind je uit wat het beste bij je past?
In de zomermaanden trekken veel mensen erop uit en is ritme en regelmaat vaak minder aan de orde. Andere omstandigheden en andere en meestal meer prikkels. Voor de een een lust, voor de andere een absolute last. Maar waar gaat het nou eigenlijk over als het over prikkels gaat?
Prikkels zijn eigenlijk alles wat je zintuigen prikkelt en je aandacht trekt. Prikkels kosten je energie en je hebt rust nodig om prikkels te verwerken. Ook heb je prikkels nodig om je te ontwikkelen en te kunnen functioneren. Bij te weinig prikkels ontstaat verveling. Bij een goede hoeveelheid prikkels voel je je lekker maar bij een teveel aan prikkels ervaar je stress. Overprikkeld zijn is niet erg, te lang overprikkeld zijn en niet herstellen is niet goed voor je gezondheid. Wanneer die grens overschreden wordt is persoonlijk. En juist dat is belangrijk om serieus te nemen. Waar de een graag vakantie viert op een overvolle camping met entertainment. Blijft de ander liever thuis of betrekt een stil onderkomen in de natuur. Luister naar je jezelf en je eigen lichaam. En laat je daarbij vooral niet leiden door opmerkingen als 'dat moet je lekker loslaten' of 'doe eens gek'. Genoeg is genoeg en dat bepaal je zelf.
Neem jezelf in acht als je je regelmatig, of misschien wel altijd, overspoeld wordt door alles wat er op je af komt. Prikkels van buiten kun je mogelijk vermijden of beter doseren. Je hoeft je niet terug te trekken uit de maatschappij maar vind voor jezelf uit wat en hoe lang je bepaalde prikkels kunt verdragen. En ook dat dit per situatie kan verschillen. Zelfs de hoeveelheid prikkels van binnen uit kan je misschien wel wat meer sturen. Vooral negatieve gedachten die emoties oproepen geven veel prikkels. Angst, bijvoorbeeld, kan daarbij een grote rol spelen. Dit is niet eenvoudig maar het scheelt al heel veel als je probeert neutraler en vriendelijker tegenover jezelf en je eigenschap te staan. Daarnaast helpt het om voor jezelf uit te vissen welke dingen jou overprikkelen en welke minder. Misschien kom je situaties tegen waar je iets aan kunt doen.
Als tegenwicht voor de sterk op het hoofd of het denken gerichte bezigheden, kun je rust zoeken in de natuur, iets lichamelijks te doen, in je eentje iets doen of mediteren bijvoorbeeld. Goede tips voor dit soort activiteiten vind je, onder andere, in het boek 'Dingen die je alleen ziet als je er de tijd voor neemt'. Het kan ook helpen om te weten dat je niet de enige bent die het leven soms op die manier ervaart. Een boek lezen over overprikkeling en de ervaring van anderen daarmee kan steun bieden. Een tip is bijvoorbeeld 'Overprikkeld' van Liesbeth Kamerling en Lieke Zunderdorp. En bovenal, blijf er niet alleen mee zitten als het te zwaar voelt. Praat erover met iemand in je omgeving of zoek hulp bij een professional.
Zoek verbinding in de eenzaamheid
Eenzaamheid neemt toe, vooral onder jongeren. Jij kan het verschil maken door te zoeken naar verbinding. En dat hoeft echt niet moeilijk te zijn.
Wat onmogelijk leek is toch mogelijk. Na bijna een jaar van anders en het nieuwe normaal lijkt hier en daar gelatenheid en misschien zelfs gewenning te ontstaan. Wat de ene week nog mag, is de volgende week niet toegestaan. En de week daarna toch weer wel maar dan anders. Veranderingen en onvoorspelbaarheid zijn de basis van waaruit we nu al zo lang leven. Voor veel volwassenen valt dit al niet mee. Voor veel jongeren is het bijna niet meer te doen. Niet naar school, niet meer afspreken met vrienden, elkaar niet meer ontmoeten op de vanzelfsprekende plekken zoals de sportclub. Verveling is aan de orde van de dag. En alsof dat niet erg genoeg is neemt eenzaamheid en depressie hand over hand toe bij middelbare scholieren en studenten. De ontwikkelingsfase van deze jongeren vraagt om grenzen opzoeken en de wereld verkennen. De realiteit is dat zij thuis zitten en weinig tot geen contact hebben met leeftijdsgenoten. Zorgelijk. De groep jongeren die professionele hulp zoekt neemt toe. En wat goed dat dat gebeurt. Op eigen initiatief of op aangeven van de omgeving. Het is juist die omgeving die voor deze doelgroep een belangrijke rol kan spelen. Want al lijkt die nukkige puber of die in zichzelf gekeerde student niet op jou te zitten wachten. Ga toch dat gesprek eens aan, vraag hoe het gaat, wandel samen eens een blokje om. Verzin desnoods dat je zelf de boodschappen anders niet kan dragen. Vraag je af waar je de verbinding kan maken. Samen koken, muziek luisteren of een film kijken? Neem het eventuele gemopper of de zwijgzaamheid op de koop toe. Je zou het misschien niet zeggen, maar het kan echt het verschil maken.